Exeter City: “Have You Ever Played Brazil?”

Rio de Janeiro en Exeter. Op het eerste gezicht hebben beide steden weinig met elkaar gemeen. De zon in Rio is in deze tijd van het jaar een brandende nachtmerrie, terwijl het afgelopen weekend in Exeter proper English weather was: regen, bewolking en kou. Toch is er een sterke voetbalgeschiedenis tussen beide steden. Het Braziliaans nationale elftal speelde honderd jaar geleden in Rio de Janeiro haar eerste voetbalwedstrijd ooit en de tegenstander was Exeter City. En daar zijn ze in Exeter maar al te trots op.

De foto’s staan helemaal onder dit verslag

“Have you ever played Brazil?”, is een yell die regelmatig door het stadion van de League Two-club schalt. Afgelopen zaterdag maakte ik voor de wedstrijd Exeter City – Newport een rondje door het stadion. Mijn oog viel op een aantal Braziliaanse vlaggen die boven op de grote staantribune hangen. “I bet you are wondering why those flags are here”, zei een oudere man die voorbijliep. “Well, I will tell you.” De oude man vertelde dat Exeter City in 1914 in Argentinië arriveerde om een aantal wedstrijden te spelen. Het doel van de trip was geld inzamelen voor de club en het voetbal in Zuid-Amerika promoten. Toen Exeter City klaar was in Argentinië, besloot de club een tussenstop in Brazilië te maken. Braziliaanse clubs probeerden al een tijd Engelse clubs naar het land te halen om vriendschappelijke wedstrijden te spelen. Clubs als Nottingham Forest en Southampton sloegen de uitnodigingen echter af.

Toen bleek dat er een professioneel Engels team in Rio was, sloegen de Brazilianen gelijk toe. Ze nodigden Exeter uit voor een serie wedstrijden. De eerste wedstrijd was tegen een team van Engelse expats. De tweede wedstrijd tegen een verzamelteam van spelers uit Rio de Janeiro, die werd met 5-3 gewonnen. De Brazilianen hadden echter nog een derde en laatste wedstrijd tegen de Engelsen te goed en besloten om een team met de beste spelers uit Sao Paulo en Rio samen te stellen, de Seleção Brasileira. Daarmee was het eerste Braziliaanse nationale elftal geboren.

Exeter City spelers gearresteerd

De Brazilianen waren opgewonden om tegen een professioneel team uit Engeland te mogen spelen en besloten om alles uit de kast te trekken. Er werden zeven topspelers uit Rio uitgenodigd en vier spelers uit Sao Paulo. De wedstrijd zou plaatsvinden in het Estádio das Laranjeiras, in die tijd een van de modernste stadions op het Amerikaanse continent. De wedstrijd creëerde een ‘buzz’ in Rio en er werden duizenden kaarten verkocht.

Op de dag van de wedstrijd, 21 juli 1914, leek alles klaar voor Brazilië vs Exeter City. Maar de politie en de inwoners van Rio gooiden bijna roet in het eten. Enkele uren voor de wedstrijd besloten verschillende spelers van Exeter naar het strand te gaan voor een verfrissende duik. De spelers doken in hun onderbroek de zee in. De Brazilianen die aan het strand lagen, keken vol ongeloof naar de Engelsen en schakelden de politie in. De voetballers werden gearresteerd wegens ‘een grove schending van het fatsoen’. Later bleek dat er in dit gedeelte van Rio de Janeiro een verbod was op het tonen van een blote torso. Als de clubofficials van Fluminense, Flamengo en Exeter City niet hadden bemiddeld, was de allereerste wedstrijd van het Braziliaans elftal niet doorgegaan.

Brazilië als underdog

De Braziliaanse fans in het Estádio das Laranjeiras keken met gemengde gevoelens uit naar de wedstrijd. Een Engels team, uit het land van de uitvinders van het voetbal, was eindelijk in Brazilië en zou het tegen de allereerste Seleção opnemen. De toeschouwers verwachtten niets van de wedstrijd. Winnen tegen de Engelse voetbalgoden beschouwden zij als haast onmogelijk.

De wedstrijd was er ook een tussen twee verschillende voetbalculturen. De Engelsen waren erg fysiek en speelden kick-and-rush. De Brazilianen hadden daarentegen een heel technische inslag en leken de vibes van de samba in hun speelstijl mee te nemen. De Braziliaanse toeschouwers keken met ongeloof naar de harde tackles en de forse slidings. In oude krantenartikelen uit 1914 lees je dat duizenden mensen voor het eerst enthousiast kennis maakten met het internationale voetbal op Braziliaanse bodem. En ondanks dat weinig mensen de Brazilianen enige kans gaven, namen de Zuid-Amerikanen de leiding via Oswaldo. “De toeschouwers werden wild. De heren zwaaiden hartstochtelijk met hun hoeden en loopstokken. De dames en jonge vrouwen wuifden met hun zakdoeken en riepen hoera’s naar de Braziliaanse spelers”, zo is de vrije vertaling van een krantenartikel uit die tijd.

Na de 1-0 van de Brazilianen werd het spel van de Engelsen keihard. Arthur Friedenreich, een van de grootste Braziliaanse spelers uit die tijd, kreeg het zwaar te verduren. Na een forse beuk van Exeter-speler Strettle, verloor hij zelfs twee tanden. De Brazilianen lieten zich echter niet uit het veld slaan en Osman scoorde net voor tijd de 2-0. Een menigte uitzinnige Braziliaanse toeschouwers stroomde het veld op en de spelers werden als helden op de schouders gedragen.

Papegaai en bijgeloof

De 2-0 nederlaag van Exeter kwam hard aan bij de Engelsen. Een veredeld amateurteam had van de voetbalgoden uit Engeland gewonnen. Ondanks de nederlaag brachten de Exeter-spelers mooie herinneringen en souvenirs terug uit Zuid-Amerika. Een van de spelers nam zelfs een papegaai mee naar Engeland, die een aantal jaren in St. James’ Park heeft gewoond. Na de dood van de papegaai werd het dier onder het doel bij het huidige uitvak begraven. Vanaf dat moment wist Exeter City geen enkele wedstrijd meer te winnen. Om de vloek te stoppen, werd de papegaai na een aantal weken opgegraven en van het veld verwijderd.

2016: Exeter City – Newport County

De afgelopen honderd jaar hebben Exeter City en het Braziliaanse voetbalteam twee verschillende afslagen genomen. De Brazilianen wonnen vijf keer de wereldbeker en staan garant voor mooi voetbal. Exeter City speelt tegenwoordig voor gemiddeld 3.500 toeschouwers in League Two. Afgelopen zaterdag was Newport County uit Wales de tegenstander. Exeter City is een nette en gemoedelijke club. “A true family club”, zoals een van de fans het omschrijft, terwijl we naar het stadion lopen. “De band met de stad en met elkaar is belangrijker voor ons dan het winnen van grote prijzen.” Terwijl de man verder vertelt, valt mijn oog op een van de oude tribunes van het stadion. “A beauty, isn’t she?”, merkt de hij op. “Een van de oudste tribunes in het land. Een echt juweeltje. Jammer dat de club de tribune gaat slopen, die tribune heeft de hele geschiedenis van de club meegemaakt.” Achter een van de doelen staat de Big Banks, een van de grootste staantribunes in Engeland, die tijdens de wedstrijd volgepakt zit. Ultra’s, daar had de oudere generatie Engelsen in het begin weinig mee. “We zijn toch meer van het aanmoedigen wanneer het nodig is. Dat eentonig gezang en getrommel was in het begin erg wennen voor ons, maar the lads brengen wel sfeer in het stadion. Ik stoor me in ieder geval niet meer aan die trommel”.

Wanneer de back van Exeter tijdens de wedstrijd gruwelijk in de fout gaat, gooit een oudere man achter mij er een bloody hell uit. De ultra’s op de staantribune Big Banks gaan hun club nog fanatieker aanmoedigen en Exeter krijgt de overhand. Als Exeter scoort, is het gejuich vanuit de Big Banks indrukwekkend en het gezang na de 1-0 wordt luider en luider. Bij de onverwachte 1-1 van de Welshmen uit Newport, klinkt een teleurgesteld bloody sheepfuckers! achter me, terwijl de vierhonderd Newport-fans het doelpunt vieren. Het is ook gelijk de eindstand als de scheidsrechter enige minuten later affluit.

De scheppers van het Braziliaanse voetbal hebben de samba niet meer in de benen.

Foto’s