Iran

Algemene informatie over Iran

Iran/Perzië heeft een bijzonder lange geschiedenis en kan met recht één van de bakermatten van de beschaving genoemd worden. De geschiedenis van Iran als land gaat terug tot de 6e eeuw v.Chr., toen Cyrus de Grote van de dynastie der Achaemeniden de verschillende volkeren verenigde. In de eeuwen hierna bereikte dit Perzische Rijk een enorme macht en besloeg het een gebied tot aan de Middellandse Zee.

In de 4e eeuw v.Chr. veroverde Alexander de Grote het Perzische Rijk en versloeg koning Darius III nabij Persepolis. Het land werd na Alexanders dood bestuurd door een Hellenistische (Griekse) klasse onder de Seleuciden. Later vestigden de Parthen en de Sassaniden machtige rijken. In de zevende eeuw werd huidige Iran veroverd door de islamitische Arabieren. Het Arabische Rijk van de kaliefen overheerste Iran tot de 9e eeuw en vanaf toen verloor het centrale gezag van de Abbasiden uit Bagdad zijn autoriteit en waren er in Iran diverse rijken en rijkjes.

In de 11e eeuw waren het de Turkse Seltsjoeken die Iran veroverden en later ook de Arabieren versloegen. Het rijk van de Seltsjoeken viel echter al snel weer uiteen en in de 13e eeuw viel het Mongoolse Rijk Iran binnen en de Mongolen verwoestten vele steden en vermoordden vele inwoners. In de vijftiende eeuw verenigde de dynastie van de Safawiden Iran. Zij voerde onder andere het sjiisme als staatsgodsdienst in. Met name onder sjah Abbas I kwam hun cultuur tot volle bloei, wat goed te zien is in de toenmalige hoofdstad Isfahan. Nadat de Safaviden verslagen waren kwamen later de Kadjaren aan de macht. Iran wist als één van de weinige landen in Azië onafhankelijk te blijven van westerse landen, al hadden met name het Verenigd Koninkrijk en Rusland er grote invloeden.

In de twintigste eeuw heerste gedurende lange tijd de Pahlavi-dynastie. Vader Reza Pahlavi en zoon Mohammed Reza Pahlavi namen weliswaar de titel sjah (koning) aan, maar regeerden als dictators, waarbij de bevolking vaak hardhandig onderdrukt werd. Het westen steunde de dictatuur van de Pahlavi's.

In 1979 dwong een brede opstand van geestelijken, intellectuelen, middenstanders en vele maatschappelijke organisaties de sjah ten val tijdens de Iraanse Revolutie. Uiteindelijk koos de machtigste politieke partij, die van de geestelijkheid, ervoor om de macht in handen van één persoon te geven: ayatollah Ruhollah Khomeini. Sindsdien wordt het land volgens een door hem opgestelde conservatieve islamitische wetgeving geregeerd.

Sinds het presidentschap van de hervormingsgezinde president Mohammad Khatami is het land, waarvan meer dan de helft van de bevolking jonger is dan 30 jaar, langzaam aan het moderniseren. De conservatieven houden echter stevig de touwtjes in handen en al te radicale hervormers worden onderdrukt.

Religie De staatsreligie van Iran is het Twaalver sjiisme, maar er zijn ook andere religies die gepraktiseerd en erkend worden. Van de inwoners van Iran is 89% sjiiet en 9% procent is soenniet. De soennieten zijn vooral Koerden in het noordwesten, Beloetsji in het zuidoosten en Turkmenen in het noordoosten van het land. Verspreid over het land wonen ook veel aanhangers van het soefisme, maar deze kunnen zowel soennitisch als sjiitisch zijn. Naast moslims zijn er relatief kleine erkende gemeenschappen christenen, joden, zoroastristen en hindoes. De bahá'í worden vervolgd.

Voortkomend uit het sjiitische recht, heeft Iran een eigen ethiek ontwikkeld om om te gaan met de moderne tijd. Zo is onderzoek naar stamceltherapie met behulp van embryo's toegestaan. Daarnaast is abortus in Iran toegestaan als het leven van de moeder of het kind in gevaar komt. Ook het klonen van dieren is toegestaan door de geestelijkheid.

Culturele verschillen Iraniërs zijn erg gastvrije mensen. Gastvrijheid bestaat in Iran uit een aantal uitgebreide rituelen, die altijd met eer hebben te maken. Een oud Perzisch verhaal portretteert de gast als ‘habib-e khoda’, een geliefde en vriend van God die genade brengt en pijn en ellende doet verdwijnen. Hoe meer gasten, hoe minder ellende, zo luidt de volkswijsheid. De gast mag dan ook rekenen op het diepe respect van de gastvrouw en -heer. Het beste voedsel is voorbehouden aan de gast en bij vertrek krijgt hij vaak een geschenk. Na zijn vertrek wordt niet meteen opgeruimd en schoongemaakt, omdat de genade die de gast met zich meebracht dan uit het huis zou kunnen verdwijnen. Dit gastvrijheidritueel is in de loop der tijd afgezwakt doordat velen naar de stad emigreerden en daar grootste moeite hadden om een fatsoenlijk bestaan op te bouwen. Op het platteland bestaat de traditionele gastvrijheid echter nog altijd in zijn oude vorm.

Personen van hetzelfde geslacht begroeten elkaar uitbundig. Mannen die elkaar als vrienden beschouwen, vinden het de gewoonste zaak om hand in hand te lopen. Volwassen mannen en vrouwen geven elkaar doorgaans geen hand.

Als je bij iemand thuis wordt uitgenodigd, getuigt het van respect voor de ouders, ook de kinderen een hand te geven. Vaak wordt thee geserveerd en het is beleefd kleine versnaperingen te accepteren. Wees niet te direct. Als je iets aangeboden wordt, dien je eerst een keer te weigeren. De tweede of derde keer kun je iets accepteren. Dat geldt ook andersom: als je een Iraniër een kopje thee aanbiedt, zal hij altijd eerst één of twee keer weigeren. Het is gebruikelijk bij iemand thuis de schoenen uit te doen.

Iraniërs zijn zeer gevoelig voor complimenten. Voorkom het tonen van de schoenzolen; dit wordt als uiterst respectloos ervaren. Gebruik altijd de rechterhand voor het aannemen bijvoorbeeld visitekaartjes, dranken en etenswaren. Alcohol is in Iran ten strengste verboden.

Wie serieus contact wil hebben met een Iraniërs, doet er goed aan eerste uitgebreid naar de familieomstandigheden te informeren, vervolgens enige tijd over koetjes en kalfjes te praten, om pas dan tot serieuze onderwerpen over te gaan. Iraniërs houden er niet van om een vraag met ‘nee’ te beantwoorden. Een reden hiervoor is het willen voorkomen van een conflict. 'Insha' Alla' of 'be omid-ekhoda' is een veilige tussenweg, die in de meeste gevallen ‘vergeet het maar!’ betekent. Dat deze gewoonte diep zit, komt tot uiting in het spreekwoord 'dorough-e maslehat-amiz beh az rast-e fetneangiz': een leugen om bestwil is beter dan de waarheid die tot conflict leidt. Wie om de rekening vraagt krijgt vaak 'qabel nadarad' (het heeft geen waarde) te horen. De regels van ta’arof (beleefdheidsvormen) bepalen dat de klant vervolgens enige malen aandringt. De verkoper kan dan zeggen: maar meneer, geeft u dan wat u wilt! Als de klant vervolgens een bedrag noemt dat niet in de buurt komt van de verwachte prijs, stokt het ritueel meestal en wordt de verkoper directer.

Iraniërs stemmen toe door het hoofd naar met een kleine draai naar beneden te buigen. Ze geven een nee-signaal af door hun hoofd met een korte ruk naar achter en vervolgens weer naar voren te bewegen. Men wenkt iemand door met gestrekte arm met de handpalm naar beneden een strekkende beweging met de vingers te maken. Ouderen nemen in de Iraanse samenleving een speciale plaats in. Oudere mannen worden rish sefidan, de witte baarden genoemd. Het getuigt van weinig respect om in hun aanwezigheid te roken of te drinken. De meeste Iraniërs vinden het schaamteloos om familieleden op hun oude dag bij een bejaardenhuis af te leveren. Wanneer familieleden niet ver van elkaar verwijderd leven, woont de grootmoeder of grootvader vaak bij de kinderen in huis. Tijdens belangrijke gebeurtenissen in het leven zoals geboorte, huwelijk en dood is voor ouderen vaak een speciale rol weggelegd. Ook bemiddelen ouderen soms bij familieproblemen en dreigende echtscheidingen.

Vrouwen zijn verplicht altijd en overal (ook in restaurants en de lounges van hotels) een hoofddoek en een lange, wijdvallende jas tot op de knieën te dragen. Dit geldt ook al wanneer je met Iran Air vliegt. Ook mannen dienen zich aan de kledingvoorschriften te houden: korte broeken en - bermuda's zijn absoluut verboden. Teheran en Isfahan zijn moderne steden en de vrouwen gaan er relatief losjes gekleed: een vlotte, moderne lange jas met een losse hoofddoek. Op andere plaatsen worden de kledingvoorschriften soms strenger toegepast. Toch is het dragen van een chador (het gehele lichaam bedekkend zwart 'kleed') ook daar niet noodzakelijk. Alleen voor het bezoeken van de religieuze heiligdommen zoals bijvoorbeeld in Ghom en Mashad is de chador verplicht. Deze chadors kun je in Iran zelf kopen en soms zijn ze bij de ingang van een moskee te leen.

Als je een moskee in mag, laat dan je schoenen bij de ingang staan. Voor vrouwen is vaak slechts een deel van de moskee toegankelijk. Vrijdag is de islamitische zondag. Tijdens het vrijdagmiddaggebed mogen niet-moslims vaak niet in de moskee komen. Leid een moslim niet van zijn gebed af door voor hem langs of over zijn benen te lopen. Zijn verbinding met Mekka wordt dan doorbroken en zijn gebed ongeldig.

Feesten en festivals Iran kent tal van religieuze en nationale feestdagen. Belangrijke nationale feestdagen zijn: Dag van de Revolutie: (11 februari), Dag van de Nationalisatie van de olie in 1951 (20 maart), Nowruz, nieuwjaar (21-24 maart), Dag van de Islamitische Republiek (1 april), Sizdahbedar: de dertiende dag van het Iraanse nieuwjaar (2 april), Herdenking van de dood van Khomeini (4 juni), Herdenking van de arrestatie van Khomeini in 1963 (5 juni).

Het begin van Nowruz (letterlijk nieuwe dag), valt samen met het begin van de lente (21 maart). In Iran begint dan tevens het nieuwe jaar omdat de Perzische jaartelling begon op de eerste dag van de lente 622, het jaar dat de profeet Mohammed in Medina het religieuze en wereldlijke gezag in handen kreeg. Het feest van Nowruz dateert al uit de tijd dat Indo-Europese volkeren (de latere Meden en Perzen) zich rond 1500 voor Christus in Iran vestigden. Het feest is echter al eeuwen overgoten met een islamitisch sausje om het als traditie in stand te kunnen houden. Ook de tradities die stammen uit de tijd van het zoroastrisme vinden nog steeds plaats. Zo wordt er op de laatste dinsdag van het oude jaar nog steeds over kampvuren gesprongen, een duidelijke verwijzing naar de goddelijke aanbidding van het vuur van de zoroasters. Tijdens deze gebeurtenissen zingen de mensen tegen het vuur: Geef me jouw rode kleur, dan krijg jij mijn gele kleur. Rood symboliseert gezondheid en geluk, geel ziekte en ongeluk.

De officiële Iraanse kalender is de zonnekalender, die begint op 21 maart en 365 dagen heeft. De zonnekalender is rechtstreeks afgeleid van de oude zoroastrische kalender. Deze telt twaalf maanden, waarbij de eerste zes maanden 31 dagen hebben, de vijf volgende 30 dagen, en de laatste telt 29 of 30 dagen.

De islamitische kalender is gebaseerd op de waarneming van de maan en wijkt daarom af van de telling van de westerse, Gregoriaanse, kalender. Volgens de westerse kalender schuiven de islamitische feestdagen ieder jaar een dag of tien naar voren. De zonne- en maankalender werden in gebruik genomen in het jaar 622 n. Chr. Dit is het begin van de islamitische tijdrekening. De grootste islamitische feesten zijn de ramadan, het suikerfeest en het offerfeest.

De ramadan is het belangrijkste islamitische feest. Het feest duurt de hele negende maand van het islamitische jaar en is de vastenmaand. Tijdens deze periode eten, drinken en roken moslims niet tussen zonsopgang en zonsondergang. Vasten is een van de belangrijkste plichten van een moslim. Het is een beproeving van lichaam en geest en wie zich aan het vasten houdt, bewijst duivelse verleiding te kunnen weerstaan en een goede gelovige te zijn. Kinderen (tot hun puberteit), zwangere menstruerende en borstvoeding gevende vrouwen, zieken, reizigers en militairen kunnen worden vrijgesteld. De ramadan kan leiden tot enig ongemak; veel restaurants zijn dicht; eten, drinken en roken in het openbaar wordt niet op prijs gesteld. We vragen je dan ook respect te tonen voor dit gebruik en zeer terughoudend te zijn met het in het openbaar tonen van eten en drinken. In de beschutting van je kamer kun je overdag wel drinken en eten. Op toeristen gerichte restaurants blijven ook meestal overdag in bedrijf.

Het driedaagse suikerfeest, Eid al-Fitr (2 oktober 2008), luidt het einde van de ramadan in. Het huis wordt nog een keer gepoetst en de mensen kleden zich zo mooi mogelijk. Iedereen gaat bij elkaar op bezoek om elkaar te feliciteren met een goed volbrachte vastenperiode. Ook de armen krijgen iets extras. Met het suikerfeest begint het bedevaartsseizoen naar Mekka.

Het offerfeest, Eid al-Adha (9 december 2008), begint op de tiende dag van de laatste maand van het jaar. Ter herdenking van Abraham worden op die dag overal schapen geslacht. Abraham was immers bereid zijn zoon aan God te offeren, deze verving de jongen op het laatste moment door een schaap.

Andere religieuze dagen zijn "10 moharran": Ashura, de dood van imam Hussein, de derde sji’itische imam, in 680 in Kerbala en "15 shaban": geboorte van de twaalfde imam.

Bronnen: Koning Aap en Wikipedia

Menu Iran

Mijn foto's op Instagram

Enkele willekeurige foto's op deze site

IMG_0877b.jpg IMG_0580b IMG_5814b IMG_2231 IMG_1295 IMG_3261b

Copyright 2003 - 2021 by Martijn Mureau, all rights reserved. For use of this website, please refer to the pro-claimer