Brazilië

Algemene informatie Brazilië

Geschiedenis Vanaf duizenden jaren voor Christus werden het Amazonebekken en de kustgebieden van Brazilië bewoond door Indianen. Er waren honderden Indianenstammen die in een paar grotere etnische groepen zijn onder te verdelen, met als voornaamste de Guaraní, de Tupi en de Ge.

In 1500 eiste de Portugese zeevaarder Pedro Álvares Cabral in het huidige Porto Seguro de Braziliaanse kusten op voor de Portugese Kroon. Vanaf 1530 kwam de kolonisatie op gang en werden in Bahia en Pernambuco de eerste suikerplantages gesticht. Met de komst van de Markies van Pombal in de 18e eeuw werd het Portugese gezag verstevigd. Zo werd het Portugees in Brazilië de officiële taal (voorheen waren inheemse talen zoals het Guaraní nog wijd verbreid en werden zelfs gesproken door vele Europese kolonisten) en werden de Jezuïeten die de indianen beschermden verbannen.

Van 1630 tot 1654 werden de Braziliaanse bezittingen van de Portugese Kroon gedeeltelijk ingelijfd door de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De verschillende gouverneurs van de kolonie trachtten zoveel mogelijk immigranten naar het gebied te lokken, met gematigd succes. Uiteindelijk werden de Nederlanders in 1654 uit het gebied verdreven door de Portugezen.

In 1807 vluchtte het Portugees koninklijk huis, onder leiding van de latere koning Johan VI, voor het leger van Napoleon naar Brazilië, dat toen nog steeds van Portugal was. Vanaf dat moment werd Rio de Janeiro de facto de hoofdstad van het Portugese rijk. Omdat Portugal, dat voorheen het handelsmonopolie op Brazilië had, bezet was door de Fransen moesten de Braziliaanse havens geopend worden voor buitenlandse (Engelse) schepen om een isolement te voorkomen. In deze periode werd Rio de Janeiro een machtscentrum van belang, werd de nationale bibliotheek opgericht en werden de eerste Braziliaanse universiteiten gesticht.

Toen João in 1821 terugkeerde naar Portugal bleef zijn zoon Peter als regent achter in Brazilië. Deze riep in 1822 de onafhankelijkheid uit en liet zichzelf tot keizer Peter I kronen. Drie jaar later werd de onafhankelijkheid door Portugal erkend. In 1831 werd keizer Peter I opgevolgd door Peter II. In 1889 bracht de nieuwe elite van koffiebaronnen de monarchie ten val en stelde een federale republiek in. Tot 1930 werd de Braziliaanse regering gedomineerd door rurale grootgrondbezitters. In de jaren 30 werd echter onder een door Getúlio Vargas geleide militaire regering een begin gemaakt met de industrialisering. Na het aftreden van Vargas in 1945 begon een proces van democratisering, dat echter in 1964 abrupt ten einde kwam toen militairen opnieuw de macht grepen. In 1984 vond er een geleidelijke overgang naar een burgerregering plaats, waardoor er weer ruimte kwam voor een verdere uitbouw van een democratische traditie in Brazilië.

Geografie Brazilië wordt gekenmerkt door vijf grote geografische eenheden:

  1. De tropische kuststrook die oorspronkelijk was bedekt met Atlantisch regenwoud (Mata Atlântica). Hier is de kolonisatie begonnen en liggen de meeste grote steden. Verder naar het zuiden toe wordt dit gebied vochtig subtropisch.
  2. Het Hoogland van Brazilië. Dit gebied bestaat uit tropisch regenwoud in het noorden, naar het zuiden toe overgaand in beboste savanne (Cerrado).
  3. In het noordoosten van Brazilië vindt men Sertão, een droog en woestijnachtig gebied.
  4. Het Amazonebekken in het noorden en westen. Hier bevindt zich hoofdzakelijk het bedreigde Amazoneregenwoud en de meest waterrijke rivier van de wereld, de Amazone. Het klimaat in dit gebied behoort tot het tropisch regenwoudklimaat.
  5. Ten noorden van het Amazonebekken ligt het Hoogland van Guyana. Hier bevindt zich ook de hoogste berg van Brazilië; de Pico da Neblina.

Economie Brazilië heeft de grootste economie van Latijns-Amerika, de zevende grootste ter wereld en de achtste ter wereld qua koopkrachtpariteit (KKP), volgens het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank. Het land heeft een gemengde economie met een overvloed aan natuurlijke hulpbronnen. Het wordt verwacht dat Brazilië de vijfde grootste economie ter wereld zal worden in de komende decennia, ook met een stijgende bruto binnenlandse product per hoofd van de bevolking. De huidige BBP per hoofd bedraagt €7760, de 64e van de wereld volgens gegevens van de Wereldbank. Brazilië heeft grote en ontwikkelde landbouw-, mijnbouw-, productie-, en dienstsectoren, evenals een grote arbeidskracht. Braziliaanse exportproducten stijgen de pan uit, en dat brengt met zich een nieuwe generatie magnaten.

De economische groei in Brazilië stijgt, maar blijft relatief gezien achter bij andere BRIC-landen. Na de recessie van 2002 en 2003 zit de economische groei weer in de lift. De verdeling van de welvaart verbetert ook en Brazilië had in 2005 een Gini-coëfficiënt van 0,569. Brazilië is steeds meer aanwezig in buitenlandse financiële markten, en is een van de vier opkomende landen die samen BRIC genoemd wordt. Er is veel handel met de Europese Unie, de Verenigde Staten, Argentinië en Japan.

Het grootste deel van de elektriciteit van Brazilië komt uit waterkracht. De Itaipudam is één van de grootste leveranciers van deze vorm van energie in Brazilië. Brazilië bezit een uitgebreid grotendeels onaangesproken hydro-elektrisch potentieel, in het bijzonder in het bassin van de Amazone. Brazilië heeft zelf een eigen ruimtevaartprogramma (INPE), wat als zeer geavanceerd te boek staat.

Bevolking De ruim 190 miljoen zielen tellende Braziliaanse bevolking concentreert zich langs de Atlantische kust. Een groot stuk van het land, waaronder de Amazone-laagvlakte, is slechts schaars bewoond. Brazilië is toch een van de meest geürbaniseerde landen van de wereld. Van de 10 grootste metropolen van de wereld liggen er twee in Brazilië: São Paulo (meer dan 17 miljoen inwoners) en Rio de Janeiro (ruim 6 miljoen). Nog steeds vindt er een voortdurende trek plaats van het platteland naar de steden. De hierdoor veroorzaakte groei van de armoedige buitenwijken van de steden zijn een van de grote problemen van het moderne Brazilië. Het land heeft ook een jonge populatie: de helft van de bevolking is onder de 20 jaar oud, 27% zelfs is onder de 10 jaar. Er zijn ook ruim 12 miljoen kinderen zonder ouders of thuis, de zogenaamde abandonados. Ze brengen hun dagen voornamelijk door in de grote steden. Veel van de kinderen worden opgejaagd door ‘death squads’, die deze kinderen vermoorden onder de leus ‘Ze worden toch maar allemaal crimineel, dus waarom zouden we ze nu niet opruimen?’ Het lot van deze kinderen is een van de grote problemen van Brazilië.

Voor de komst van de Europeanen woonden er in Brazilië waarschijnlijk tussen de 3 en 5 miljoen Indianen. De meeste daarvan leefden in het Amazonegebied, in stamverband en leidden een (half)nomadisch bestaan als jagers-verzamelaars. Hun huidige aantal ligt tussen de 200.000 en 300.000. Alleen in zeer geïsoleerde delen van het Amazonegebied leven nu nog enkele indianenstammen, die hun eeuwenoude cultuur hebben weten te behouden.

De komst van de Europeanen kwam traag op gang, en bestond tot de eerste helft van de 19de eeuw voornamelijk uit Portugezen. Na die tijd kwamen er Europeanen met andere nationaliteiten. Ook werden er ruim 3 miljoen Afrikaanse slaven naar het land gebracht om er te werken op koffieplantages en in de mijnen. Van de huidige bevolking is ongeveer 53% van Europese afkomst, 11% van Afrikaanse afkomst, ruim 35% van gemengd bloed en de overige 1% van Indiaanse of Aziatische afkomst. De Braziliaanse bevolking is dus zeer sterk gemengd en opvallend tolerant. Raciale spanningen of uitingen zijn uitzonderlijk. Brazilianen zijn over het algemeen vriendelijk en behulpzaam, en bovenal levensgenieters.

Gewoonten en gebruiken De cultuurverschillen tussen Europeanen en Brazilianen zijn zo groot dat je er een heel boek aan zou kunnen wijden. Hieronder zijn er een paar punten uitgepikt, die van direct en dagelijks belang zijn bij je omgang met de bewoners.

Transport In de steden kun je gebruik maken van de taxi of een stadsbus. De laatste is de goedkoopste oplossing. Let er in taxi’s op dat de chauffeur de meter aanzet. Taxichauffeurs gebruiken een officiële omrekentabel die ze je meestal ook laten zien als je het systeem niet begrijpt of niet vertrouwt. In São Paulo en Rio de Janeiro kun je tevens gebruik maken van de metro.

Muziek Brazilië is zo’n groot land, zodat je niet kunt spreken van dé Braziliaanse muziek. Er zijn veel invloeden van de verschillende culturen in het land. De Afro-Braziliaanse cultuur is het populairst in de muziek, daarnaast is er de salonmuziek met Iberische invloeden en de meer westerse muziek. Al deze muzieksoorten hebben elkaar beïnvloed, maar de percussie blijft het meest kenmerkend. Ritmiek is typerend voor alle muziekvormen van vandaag. Dus ook in de moderne popmuziek. Muziek speelt een grote rol in het leven van de Brazilianen. Waar je ook gaat, je vindt overal zingende, musicerende en dansende mensen. Het meest populaire ritme is de samba, met de beroemde artiest Carmen Miranda. Ook de Bossa Nova is welbekend: iedereen kent wel de hit ‘The girl from Ipanema’.

Eten en drinken Maaltijden De Braziliaanse keuken is één van de betere in Zuid-Amerika. Het ontbijt is meestal vrij uitgebreid, met koffie, broodjes, beleg, cake en soms zelfs taart. Dit alles gaat vergezeld van vers fruit en vruchtensappen oftewel “Suco”. Men eet 2 x per dag warm, waarbij de lunch de belangrijkste maaltijd van de dag is. Een basismaaltijd voor de Brazilianen is opgebouwd rond arroz (witte rijst), feijão (zwarte bonen) en farofel (maniokmeel). Je kunt er dan vlees (carne), kip (galinha) of vis (peixe) bij krijgen. Brazilië kent veel regionale keukens, wat niet vreemd is voor zo’n immens groot land. Per regio heeft men verschillende specialiteiten, zoals malse biefstukken in Foz de Iguaçu en rijst of maniok met vis in de Amazone. In Bahia is het eten een mengelmoes van Afrikaanse, Portugese en Indiaanse invloeden, met geurige ingrediënten als palmolie, vis en kokosmelk. Vegetariërs hebben het wat minder makkelijk: vegetarisch eten is er nu pas in opkomst. De meeste steden hebben nu ook restaurants waar vegetarisch gegeten kan worden, wel gezond, maar het is niet altijd lekker. Op veel plekken kun je lunchen met een buffet waar je per kiloprijs betaalt. Je bord wordt gewogen nadat je opgeschept hebt. Voor vegetariërs is dit natuurlijk een goede oplossing daar er veel salades en losse vegetarische gerechtjes te verkrijgen zijn.

Drinkwater et water uit de kraan is niet alom drinkbaar. Koop flessen gezuiverd drinkwater, dat kan bijna overal, zonder prik (sem gás) of met prik (com gás).

Drinken Alcohol wordt gedronken in de vorm van bier (zoals “Chopp” of “Antártica”) of cachaça, een sterke drank gemaakt van suikerriet. Er zijn goede en slechte merken op de markt. Van cachaça wordt caipirinha gemaakt, het nationale drankje van Brazilië. Frisdranken kun je overal kopen. Ze zijn goedkoper dan mineraalwater. Een bekend frisdrankje hier is guaraná, dat gemaakt wordt van de bessen van een plant uit het Amazonegebied. Het smaakt een beetje alsof je net een hele tube lippenstift hebt ingeslikt. Vruchtensappen zijn goddelijk in Brazilië. De variëteit wordt bepaald door de regio en het seizoen. Vooral het Amazonegebied heeft zeer aparte vruchten. Erg populair, is het drinken van “Vitaminas”, oftewel een milkshake met vers vruchtensap. Als je geen suiker en ijsklontjes in je sapje wilt kun je vragen sem açúcar e gelo of naturel.

Koffie en thee Brazilianen nemen hun koffie sterk, heet en zoet. Ze noemen het cafezinho en het wordt geserveerd in kleine kopjes, zonder melk en met veel suiker. Als je niet van suiker houdt, kun je op zoek gaan naar een plaats waar ze espresso serveren. Café com leite is koffie met hete melk, die hoofdzakelijk bij het ontbijt wordt gedronken. Thee (chá) wordt veel minder gedronken in dit land. Echte theedrinkers raden we aan een pakje thee mee te nemen zodat je misschien heet water kunt bestellen en zo je eigen thee kunt zetten.

Tekst gedeeltelijk afkomstig van de site van Shoestring.

Copyright 2003 - 2021 by Martijn Mureau, all rights reserved. For use of this website, please refer to the pro-claimer