Prachtig: De Saarschleife en de Völklinger Hütte
Het was een heerlijke dag vol tegenstellingen. In de ochtend toog ik naar de Saarschleife, een haarspeldbocht van de rivier de Saar met een adembenemend uitzicht dat midden in de natuur ligt. In de middag besloot ik een ander uiterste op te zoeken en ben ik naar de voormalige hoogovens van Völklingen gegaan. Oude en vergane industrie, dat op de UNESCO werelderfgoedlijst staat. Het dagje is ook typerend voor het gebied waar ik in verblijf. Saarland is het uiterste van prachtige natuur en van oude en zware industrie.
De wereldberoemde Saarschleife
Vanochtend was het dus tijd voor de Saarschleife. De naam zal je wellicht niks zeggen, maar de foto’s van deze lus in de rivier de Saar zijn wereldberoemd. Het water van de Saar maakt namelijk een bocht van 180 graden in het indrukwekkende heuvelachtig landschap. Het prachtig plaatje dat het oplevert, zie je hiernaast. Als je op het uitzichtpunt Cloef in Orscholz staat, dan kun je jezelf haast niet voorstellen, dat het water miljoenen jaren erover heeft gedaan om de watergeul door het harde steen te slijpen. Het is nu dus een prachtig uitzicht, waar flink wat toeristen zich aan vergapen. Ik had het geluk dat ik met regen aan kwam rijden en dat het, toen ik het pad naar de Cloef afliep, begon op te klaren. Het zorgde ervoor dat ik de Cloef bijna helemaal voor me alleen had en dat ik even kon uitpakken met fotograferen. Maar de Saarschleife kun je ook van andere punten bekijken en het geeft je gelijk de mogelijkheid om even flink te wandelen door de prachtige omgeving van dit natuurwonder. Dus stapte ik een rotsachtig pad op en wandelde ik even lekker een uurtje door de prachtige natuur die het Saarland rijk is. Toen ik de weg terug naar boven had gevonden, bleek dat ik geluk had. Terug aangekomen op de Cloef, stond het stampvol toeristen, die zich ook vergaapten aan de prachtige uitzichten van de Saarschleife. Dus tijd om naar mijn volgende bestemming te gaan…
Völklingen en de Völklinger Hütte
En die volgende bestemming lag in het stadje Völklingen, dat de twijfelachtige eer heeft om häßlichste Stadt Deutschlands (de lelijkste stad van Duitsland) te zijn. Dat merk je ook als je door het 40.000-inwoners tellend stadje rijdt. Het is er grauw, grijs en er staan veel huizen leeg. Een deprimerend zooitje dus. Ik vind het dan ook niet gek dat een van de grootste Europese geïntegreerde ijzer- en staalfabriek hier heeft gestaan. Die staalfabriek staat sinds 1994 op de werelderfgoedlijst van UNESCO, is de enige van zijn soort die in de wereld nog overeind staat en neemt je mee in de geschiedenis van de zware industrie van Saarland. Ooit werkten 17.000 mensen tegelijkertijd op deze plek…
Een stukje geschiedenis van de Völklinger Hütte
Het gebied wat nu Saarland heet, staat al eeuwen bekend om haar mineralen. Al vanaf de vijftiende eeuw werd er onder andere ijzer gewonnen en het bedrijf Villeroy & Boch werd ooit in deze streek opgericht. Geen wonder dat dit gebied erg in trek was bij mensen. Het is geen wonder dat net na de industriële revolutie diverse bedrijven grootschalig begonnen in de ijzer- en staalindustrie rondom Völklingen. Zo ook voor de voorganger van de Völklinger Hütte, zoals het complex heet. In 1873 startte Julius Buch zijn bedrijfje hier, maar moest het door financiële problemen na zes jaar weer sluiten. De zakenman Carl Röchling ziet echter wel heil in het complex en koopt de terreinen en het fabriekje op. Het is een schot in de roos, want in twee decennia tijd groeit het bedrijfje uit tot het grootste ijzer- en staalcomplex van het keizerrijk Duitsland. De Eerste Wereldoorlog leek desastreus af te lopen voor de Völklinger Hütte. De productie komt tot een stilstand, maar al snel worden de productielijnen omgezet, zodat het Duits leger van munitie, helmen en materieel voorzien kan worden. In de Tweede Wereldoorlog stond het complex ook in dienst van de Duitse oorlogsmachine.
Na de Tweede Wereldoorlog werd Saarland, onder dwang van de Fransen, afgesplitst van Duitsland en mocht het als een relatief onafhankelijk land verder. Toch bleef Saarland verbondenheid met Duitsland houden. In 1952 bereikte de fabriek haar hoogtepunt, met de hoogste productiecijfers ooit. In Europa was er gigantisch veel vraag naar staal en ijzer, door de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog. Toen in 1955 een meerderheid van de Saarlandse bevolking in een referendum stemde voor een hernieuwde aansluiting met Duitsland. De industrie van het complex kwam daarmee volledig in dienst van Duitsland te staan. De productie en de werknemers groeiden en in 1965 werkten 17.000 mensen in het complex.
De wereldwijde staalcrisis in 1975 sloeg ook hard toe in Völklingen. Hierdoor moesten diverse bedrijven in de regio met elkaar fuseren en in 1980 wordt een nieuw en vervangend complex in gebruik genomen. De hoogtijdagen van de Völklinger Hütte lijken voorbij. De echte klap komt in 1986, toen de productie definitief stil werd gelegd en de roemruchtige fabriek haar deuren definitief sloot.
Völklinger Hütte op de werelderfgoedlijst
De toenmalige bundesregering van Saarland zag echter de historische waarde van de Völklinger Hütte en besloot per decreet om het gehele complex als monument op te nemen. Hierdoor werd de sloop van het gehele complex voorkomen. Het bleek een goede zet. In de jaren ’90 schreef men de Völklinger Hütte bij UNESCO in om op de werelderfgoedlijst te komen. In 1994 kende de Verenigde Naties een vermelding op deze lijst toe. De Völklinger Hütte was daarmee het eerste industriële complex op de werelderfgoedlijst van UNESCO.
Een indrukwekkende wandeltocht door de Völklinger Hütte
En het complex is een ware trekpleister. Gemiddeld 250.000 mensen bezoeken jaarlijks het complex en wat ze voorgeschoteld krijgen is indrukwekkend. Waar de Saarschleife door haar prachtige natuur indrukwekkend is, is de Völklinger Hütte prachtig door haar oude pracht. Als je door de straten naar het complex loopt, dan voel je jezelf net een arbeider, die in een troosteloze omgeving naar zijn 12-urige werkdag loopt. De muren zijn, zonder uitzondering, zwartgeblakerd door de zwarte rook en de smog. Boven me hangen grote verroeste buizen, die vroeger druk gebruikt werden. Om een of andere reden biedt deze troosteloze omgeving ontzag.
Vooral als je door de hoofdpoort het terrein oploopt. Je hebt dan echt een Wow! Momentje. Voor je ligt een uitgebreid netwerk aan geroeste buizen, die hoog boven je uitkomen en zeer ver doorlopen. Het is de start van een kilometer lange looptocht door het complex (als je slecht ter been bent, je kunt ook wat stukken afsnijden), die je door het hele productieproces meeneemt. Je ziet de oude machines, de oude opslagplaatsen, de oude treinstations en de oude werkerskantines. Maar het mooiste zit hem in de platformen boven de hoogovens. Op, ik schat, 60 tot 70 meter hoogte kun je zien hoe het ruwe ijzer werd aangevoerd en de ovens in werd gestort. Het geeft je ook een indrukwekkend uitzicht over de prachtige omgeving. Maar wel een waarschuwing: Als je hoogtevrees hebt, dan kan het top platform erg zijn. Ik had op een gegeven ogenblik een moment dat ik 70 meter boven de grond op een trap stond en door de trap naar beneden kon kijken… Auw…
Desalniettemin is het complex meer dan een bezoekje waard, vooral ook omdat er allerlei culturele exposities gehouden worden. De eerste vakantiedag in Saarland was wat mij betreft meer dan geslaagd, vooral omdat het in allerlei opzichten een erge tegenstelling was. Dat smaakt naar meer!