Un Prophete
Bibberend zit de jonge Malik op een bank, terwijl iemand op de achtergrond helemaal door het lint gaat. “Krijg de klere. Maak me los, vuile homo!”. Vertwijfeld en onzeker wrijft de 19 jarige jongen door zijn haar en voelt aan een verse snee onder zijn oog. Even later loopt een man de ruimte binnen en dient Malik zijn handtekening onder een of ander contract te zetten. Het blijkt zijn advocaat te zijn en Malik blijkt voor 6 jaar de gevangenis in te moeten. Al vanaf het begin vraag je jezelf af of deze onzekere, schuchtere en onervaren jongen het zal overleven. Het is het begin van de aangrijpende gevangenisfilm Un Prophete.
En dat begin lijkt alsof de ergste gedachte uit lijkt te komen. Al snel blijkt dat het gevangenisleven voor Malik een schrikwekkende plek is. Het een mensonterend oord waar corruptie, drugs en geweld welig tieren en waar diverse bendes een onduidelijke hiërarchie lijken te vormen. Een van de bendes is een stel Corsicanen, die tot de Corsicaanse maffia behoren. De oude César Luciani, die in feite de dienst in de gevangenis uitmaakt, staat aan het hoofd van deze bende.
César dwingt Malik een andere gevangene om te brengen. De stelling is helder: Als Malik het niet doen, gaat Malik er zelf aan. Het leidt tot een van de beste scènes in de film. Tot in detail worden de voorbereidingen op de moord getoond. Malik leert letterlijk tot bloedens toe hoe hij een scheermesje kan verbergen tussen z’n wang en zijn tandvlees. Dan oefent hij hoe hij het mesje ongezien en vliegensvlug tevoorschijn moet toveren om toe te slaan als hij in de cel van zijn slachtoffer is. Daar gaat het natuurlijk niet als gepland, met zenuwslopend resultaat voor Malik en de toeschouwer.
Uiteindelijk weet Malik het vertrouwen van César te winnen. Uiteindelijk knapt Malik diverse klusjes voor César op, zowel binnen als buiten de gevangenis. Wat volgt is een intrigerend machtsspel tussen Malik, César en de overige bendes, waaronder een groeiende bende met Islamitische gevangenen. Malik weet zich door zijn Arabische afkomst en zijn Corsicaanse wortels al snel tussen verschillende groepen te bewegen en deze groepen naar zijn hand te zetten.
Het prachtige van de film vind ik dat je al snel sympathie begint te krijgen voor de jonge Malik, hoe weerzinwekkende sommige van zijn daden ook zijn. Gedurende de film zie je zijn personage groeien en flinke sprongen voorwaarts maken. Een van de beginscènes van de film vind ik mooi geïllustreerd als dubbele laag: Een naakte Malik wordt door gevangenisbewaarders onderzocht. In feite is de scene symbool voor de geboorte van Malik in de gevangenis; Een onbeschreven blad, dat door het harde en gewelddadige gevangeniswezen gaandeweg beschreven wordt.
De film beschouwt het gevangeniswezen ook als een gelaagd verhaal. Enerzijds is het een helse plek, waar je het leven niet zeker bent. Anderzijds is het een plaats waar de analfabeet Malik leert te schrijven, economie kan studeren, zijn menselijke intuïtie verder kan verbeteren en zichzelf leert kennen.
Samenvattend: Un Prophète is een knap staaltje filmwerk, zowel qua verhaal, als hoe de scenes geschoten zijn. Het bevat niet de spannende actie scenes met de keivette special effects, maar gaat diep in op allerlei hedendaagse zaken. De gevangenisfilm behoort mijns inziens tot een van de beste films in zijn genre. Maar Un Prophète laat ook heel subtiel de multiculturele samenleving zien, waarin Malik schippert tussen de Westerse en de Islamitische maatschappij. Daarnaast brengt Un Prophète de ‘zoektocht naar jezelf en je talenten’ treffend in beeld.
Het is niet voor niets dat de film in Frankrijk leidde tot een hoop discussie over de erbarmelijke omstandigheden in de gevangenis, waarin overvolle cellen, vrijelijk te verkrijgen drugs, corrupte bewaarders en geweldsuitbarstingen hoogtij vieren. En het verbaast me dus ook niet dat de film enkele Europese toonaangevende filmprijzen in de wacht wist te slepen.