Nederland in India: Fort Sadras
Fort Sadras, een stukje Nederlands koloniale geschiedenis. Denk je aan het koloniaal verleden van India, dan denken de meeste mensen gelijk aan de Engelse invloed die India heeft gekend. Wat minder bekend is, is dat India ook invloeden van Portugese, Spaanse, Deense, Franse en Nederlandse kolonisten heeft gehad. Vooral het gebied rondom Chennai was eeuwen geleden een bolwerk van Nederlandse bedrijvigheid en de Nederlandse invloeden zie je er nog steeds. Onderweg naar de voormalig Franse kolonie Pondicherry, stopten we bij Fort Sadrad. Een fort dat ooit door Nederlanders is gebouwd.
De geschiendenis van Fort Sadras
Tijdens de eerste helft van de 17e eeuw waren de Nederlanders en Engelsen in een verhitte strijd gewikkeld over wie de controle over de handel in Zuid India zou hebben. Dankzij een stabiel financieel beleid en de aanwezigheid van Fort Geldria (gelegen in Pulicat), hadden de Nederlanders de dominante positie in dit gebied van India. De Engelsen konden niet achterblijven en om hun handel en positie in deze regio veilig te stellen, stichtten zij Saint George; Het huidige Chennai. De Nederlanders stichtten op hun beurt een nieuw fort in de buurt van een dorp waar de textiel handel levendig was en wat als tussenstop voor andere havensteden (zoals Melaka) diende. En zo was Fort Sadras geboren.
De textiel van het naburig gelegen dorpje was van zeer goede kwaliteit en de Nederlanders wisten er (in tegenstelling tot andere gebieden op de wereld, waar onderdrukking en uitbuiting normaal was) de verbinding met de Moslim gemeenschap te leggen. De omgeving had ook goede grond om stenen te maken en om hier een voordeeltje uit te halen, besloten de Nederlanders om er diverse kleinschalige fabrieken te maken, om zo de handel in textiel en stenen een boost te geven. Dat bleek een schot in de roos, want de handel werd groter en levendiger. De goede kwaliteit van textiel vond zelf ook gretig aftrek in Europa. Daarmee kwam ook de behoefte om een fort in de buurt van het Moslim dorp te bouwen. Fort Sadras werd daarmee geboren.
Het fort was een fort van formaat: Hoge aarde en stenen wallen beschermden de barrakken, de winkels en andere gebouwen. Het fort heeft zelfs een begraafplaats, waar je nog de Nederlandse graven van tussen 1620 en 1770 kunt bekijken.
Het succes van Fort Sadras voor de Nederlanders was een doorn in het oog voor de Engelse variant van de VOC. De onenigheid leidde uiteindelijk tot diverse conflicten, die hun hoogtepunt kenden in een zeeslag: De Slag om Sadras in 1792. Doordat de Engelsen in de loop der jaren de onbetwiste koloniale macht in India werden, konden de Nederlanders het fort niet meer handhaven. Met bruut geweld vielen de Britten het fort in 1818 aan. Tijdens deze belegering werden de gebouwen binnen het fort nagenoeg met de grond gelijk gemaakt. Het was ook het einde van de Nederlandse invloed in deze regio.
Het hedendaagse Fort Sadras
Voor het main stream toerisme is Fort Sadras niet een plek die hoog op de lijst staat. Dat zie je ook terug in de staat van het fort. Het is een allegaartje van vervallen, overwoekerde en slecht onderhouden ruïnes. Als je aankomt, staan de indrukwekkende buitenmuren nog steeds overeind. De binnenkant lijkt echter sinds 1818 onaangeraakt, toen de Engelsen er flink huis hebben gehouden. Het is echter wel bizar dat er nog steeds een kerkhof met Nederlandse graven ligt. Dan sta je daar, midden in de tropische hitte, Nederlandstalige grafstenen te lezen.
Een kleine wandeling door het fort laat je -met een tikkeltje verbeelding- voelen hoe het er hier aan toe moet gegaan zijn. De oude munitieruimte staat er nog steeds en goed onderhouden bij. Even flink klauteren en je kunt vanaf de achterste muur een mooie blik op de zee zien. Sommige hoge bomen brengen de nodige en heerlijke verkoeling en je kunt dan even stil staan bij het verleden van dit fort en de Nederlanders.
Afgezien van de invloeden die het koloniale verleden van Nederland in deze regio heeft gebracht, is een bezoek aan dit fort een aangename verrassing. Goed, door de weinige bezoekers ligt het fort er vervallen bij. Het fort is echter wel onderdeel van de Nederlandse en Indiase geschiedenis en vanuit dat oogpunt is het als Nederlander zeer interessant om te bezoeken en stil te staan bij het verleden. Plus, als liefhebber van oude gebouwen en oude meuk, is het een heerlijke plek om even lekker met de camera los te gaan!