Op pad in Helsinki

Skyline Helsinki, source: Wikipedia Commons

Er zijn van die steden die je gaat waarderen wanneer je er langer verblijft. Helsinki is er daar een van. In de eerste uren dat we door de stad struinden, kwam de stad steriel, degelijk en druk over. Naar mate we de stad beter leerden kennen, kwam de schoonheid van Helsinki naar boven. Met haar prachtige architecturale hoogstandjes zoals de Rotskerk, de designer wijken, diverse bouwstijlen en vriendelijke bevolking is het een stad die je in tweede opzicht verrast.

We moesten gisteren al vroeg opstaan om de boot van Tallinn naar Finland te halen. Dat was bijna in het honderd gelopen, doordat de bestelde taxi niet kwam opdagen. Gelukkig hadden mijn hand wuif skills me niet verlaten en enige ogenblikken later stonden we aan de ferry terminal. De boot overtocht van Tallinn naar Helsinki ging vlug en voorspoedig. De Megastar boot van Tallink is erg modern, vaart snel en is van alle comfort voorzien. Twee uur later meerden we aan en kon de ontdekkingstocht beginnen

Op ontdekking door Helsinki

We hadden beperkt tijd. Slechts 6 uur om de hoofdstad van Finland te leren kennen.

Eerste stop: De rotskerk

We snelden als een speer naar de Rotskerk. De kerk, die officieel de Temppeliaukio Kerk heet, is in 1969 gebouwd. Twee architecten hadden het prachtige plan om in een grote rots een kerk te bouwen, kregen de bevolking van de stad achter zich en aldus begon het bouwen. Of beter gezegd: Het opblazen. In de rots werden een hoop explosieven geplaatst, een geluksvogel moet de knop intrekken en BOEM… Een groot gat was in de rots geblazen. In de jaren daarop werd er driftig gebouwd aan een revolutionair bouwwerk, waarbij een grote koperen koepel boven de kerk werd geconstrueerd, gedragen door grote stalen balken.. Door de ronde vorming en het gebruik van kopen (24 kilometer aan koperdraad), zou de kerk een optimale klank krijgen. Zo’n 50 jaar na dato kun je horen dat dat zeer goed gelukt is. Doordat we op tijd waren, waren we de drukte voor en konden we optimaal genieten van de prachtige kerk, haar architectuur en het piano concert dat daar gegeven werd. En wauw, wat waren de klanken vanuit iedere hoek en ronding van de kerk prachtig! Ik kan me voorstellen dat bijvoorbeeld hoornblazers daar he-le-maal los kunnen gaan om een weergaloos concert te geven!

Aan al het moois komt een eind, zo ook aan ons bezoek. Toen we naar buiten liepen, bleek dat het een schot in de roos was om de kerk zo vroeg te bezoeken, Bij buitenkomst drongen de horde toeristen al voor de kerk samen en was het hoogstandje veranderd in een hele grote Efteling attractie.

Struinen door de straten van Helsinki

Na het bezoek aan de Rots Kerk hadden we tijd om Helsinki beter te leren kennen. De stad is degelijk gebouwd en aan alles kun je zien dat de stad de barre wintertijden moet ‘overleven’. De gebouwen ogen degelijk, de stoepen zijn aangelegd om sneeuw en koudte aan te kunnen. Via het degelijk gebouwde sttaion, met een mix van Art Deco en Communistische bouwstijl gingen we naar een heel groot wit gebouw. Zonder ons vooraf ingelezen te hebben, dachten we dat het een soort van regeringsgebouw was. Bleek het gewoon een religieus gebouw te zijn, wat aan de binnenkant weinig tot verbeelding sprak. Op dat moment raakte ik wel een tikkeltje teleurgesteld in Helsinki, wellicht omdat ik iets te hoge verwachtingen had. En juist dan, dan beginnen de verrassingen.

De verrassende kant van de Finse hoofdstad

Het havengebied is zo’n leuke verrassing. Met haar leuke tentjes, openlucht zwembaden en unieke uitkijkjes, biedt het een mooie aanvulling op Helsinki. Een andere zeer mooie aanvulling is de Designer Wijk, waar je allerlei hippe winkeltjes kunt vinden, vol designer spul en designer kleding. Zo togen we langzaam terug naar de West Terminal van Helsinki, waar we ook verassend leuke koffie zaakjes tegen kwamen. We hadden het idee opgevat om de dag af te sluiten in het Psychiatrisch Museum, maar dat was helaas gesloten. In het aanpalende stadspark hebben we vervolgens heerlijk een uurtje gezeten en uitgerust van de 22 kilometer die we hebben gelopen. Tijdens dat uurtje bedacht ik me dat Helsinki veelzijdig is, en dat is ook niet gek als je de geschiedenis erop na slaat.

De geschiedenis van Helsinki

De Zweedse koning Gustav de Eerste stichtte in 1550 de stad Helsingfors om tegenwicht te bieden aan de Hanzestad Tallinn. Tallinn, dat toentertijd de naam Reval droeg, domineerde de handel in dat gedeelte van Scandinavië. Om Helsinki levensvatbaar te maken, beval de koning aan burgers van zijn koninkrijk om naar de stad te verhuizen. Dit kwam in 1561 tot stilstand, nadat de Zweden het noordoosten van Estland, inclusief Tallinn, wisten te veroveren. Daarmee zwakte de aandacht van de Zweden om Helsinki te verstevigen af en de nederzetting werd een vergeten dorp. In de daaropvolgende eeuw was een verplaatsing van het dorp naar de huidige locatie onsuccesvol, mede vanwege een uitbraak van de pest en diverse stadsbranden.

Angst voor de Russische invasie

Toen de Russen hun blik echter op de Oostzee lieten vallen en Sint Petersburg stichtten, sloeg de schrik in de Zweedse hoofdstad Stockholm toe. Sint Petersburg zou een stad van formaat worden en de Zweden wilden tegenwicht bieden aan de Russen. Zo werd Helsinki verstevigd en bouwden de Zweden in 1748 een eilandfort met de naam Svaeborg (tegenwoordig: Suomenlinna). In 1808 wisten de Russen Helsinki en Svaeborg en na de Russische overwinning werd de soevereiniteit van Finland door de Zweden aan Rusland overgedragen. De Russen wilden de Zweedse invloedssfeer in Finland afbouwen en verplaatste de Finse hoofdstad van Turku naar Helsinki, dat dichterbij Sint Petersburg en verder van Stockholm lag. Daarnaast was de combinatie van een aanwezig fort en het schiereiland een ideale positie om de stad goed te verdedigen.

Russen bouwen Helsinki uit tot een hoofdstad

De Russen maakten er geen half werk van om de nieuwe hoofdstad elan te geven. Het ‘nieuwe’ Helsinki werd in Neo-Klassiek stijl opgebouwd, in lijn met de stijl van Sint Petersburg. Diverse prachtige gebouwen werden in enkele jaren gebouwd, de universiteit werd van Turku naar Helsinki verplaatst en Helsinki kreeg de status van hoofdstad van de autonoom onafhankelijk regio van het Groothertogdom Finland. De bouw van de stad werd in 1852 voltooid en Helsinki ontpopte zich al snel als cultureel, economisch en militair centrum van Finland.

Onafhankelijkheid van Finland

Je kan stellen dat Finland en Helsinki erg goed hebben geprofiteerd van de Russische invloed, maar toch groeide eind 19e eeuw de onvrede tegen de Russen. De Russen begonnen toentertijd in diverse autonome regio’s met de Russificeren van de gebieden, waarbij weinig ruimte was voor de lokale gebruiken en cultuur. Toen militair en officier Bobrikov werd aangestel om het proces, desnoods met geweld, te versnellen, sloegen de stoppen bij de Finnen door. Het zorgde ervoor dat hij in 1904 door Eugen Schauman vermoord werd en dat de Russen keihard ingrepen. De roep naar onafhankelijkheid van Rusland werd steviger en in 1917 wist Finland goed gebruik te maken van de Russische Revolutie om onafhankelijk te worden. Het leidde wel tot een burgeroorlog van een kleine 4 maanden, waarin communisten (gesteund door de Russen) en de separatisten (onder andere gesteund door Duitsland) het tegen elkaar opnamen. Uiteindelijk werd Finland onafhankelijk, met Helsinki als hoofdstad.

De nieuwe natie ontwikkelde zich als een democratische republiek, die altijd met argusogen naar de grens met het machtige Sovjet-Unie keek. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, spraken Duitsers en de Sovjet-Unie af dat Finland onder de Russische invloedssfeer zou blijven. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog eiste Stalin aan de Finnen om het Finse territorium te gebruiken voor strategische doeleinden. Hij beval dat het Hanko-schiereiland zou dienen als poort voor de Sovjet-marine.

Uitvinding in Helsinki: De Molotov Cocktail

De Finnen weigerden en Vyacheslav Molotov, de minister van Buitenlandse Zaken van de Sovjet-Unie, verklaarde dat het tijd was “voor de soldaten om het woord te voeren”. De Russen voerden een luchtbombardement op Helsinki uit, waarbij ongeveer 65 mannen, vrouwen en kinderen omkwamen. Molotov ontkende de bombardementen richting andere landen en gaf aan dat Sovjet-vliegtuigen alleen ‘voedselpakketten’ dropten. Dat zette nogal kwaad bloed bij de Finnen en later in de oorlog vonden de Finse troepen een effectief middel tegen de Russen uit: De belediging van Molotov werd terug geworpen door ‘Molotov-cocktails’ tegen Sovjet troepen te gooien. De Finnen wisten zich echter goed te verdedigen en kregen de Russische Beer op zijn knieën. Na de oorlog moesten de Finnen Rusland wel schadeloos stellen en ze stonden 10% van hun land af.

Helsinki wordt een (kleine) wereldstad

Maar Finland en Helsinki bloeiden op en de urbanisatie van Helsinki startte in de jaren ’50. In 1952 was Helsinki zelfs gastheer van de Olympische Spelen en de urbanisatie versnelde in de jaren ’70. Toch was er ook angst voor een nieuwe Russische invasie en de Finse regering bouwde een ondergrondse stad, die plaats biedt aan 700.000 mensen om daar 3 jaar te kunnen wonen. De bevolking van Helsinki verdrievoudigde en cultureel ontwikkelde het zich tot een veelzijdige stad, met verrassende architectuur. En het is ook een stad die je pas gaat waarderen naarmate je haar langer gaat kennen.

Terug naar Tallinn

De terugreis naar Tallinn verliep voorspoedig en we kwamen daar op tijd aan. Vervolgens snel de bagage in het hotel opgehaald en de trein naar het Estse plaatsje Keila gepakt. Na een meer dan geslaagde avond in Keila, met twee Amerikanen, mijn vriendin, haar broer en zijn vriendin, zal deze plaats de komende dagen onze uitvalsbasis zijn om Estland verder te gaan ontdekken. Nu al heel erg veel zin in!

Headerfoto: Afkomstig van Wikipedia Commons

Copyright 2003 - 2021 by Martijn Mureau, all rights reserved. For use of this website, please refer to the pro-claimer