De Da Vinci Code en de Nag Hammadi geschriften
Een kleine twee weken geleden winkelde ik in de Bredase binnenstad, met het idee om mijn klerenkast uit te breiden. De mode van tegenwoordig staat me blijkbaar niet aan, want na een kleine twee uur zoeken, had ik nog steeds niets gevonden. Als laatste redmiddel dook ik de V&D in, met de hoop om nog wat kleren daar aan te treffen.
Mooi niet dus… Mijn zoektocht leverde helemaal niets op en ik besloot om de boekenafdeling bij de V&D eens met een bezoek te vereren. Al snel viel mijn oog op de Da Vinci Code van Dan Brown. Aangezien ik alleen nog maar het Bernini Mysterie had gelezen (wat mij overigens zeer goed is bevallen), besloot ik ook maar de Da Vinci Code te kopen. Thuisgekomen nestelde ik me in mijn bed en een klein 5 uur later had ik het boek uitgelezen. De Da Vinci Code is een prachtig boek dat onder andere over de wortels van het Christendom gaat, de manipulatie aan de hand van de Bijbelteksten en een sterke gnostische component bevat.
Redelijk nieuwsgierig gemaakt besloot ik toch maar eens wat meer informatie over het onderwerp te zoeken en uiteindelijk kwam ik bij een reeks documenten uit die de Nag Hammadi-geschriften genoemd worden. Deze geschriften, die in 1945 bij toeval door een Egyptische boer werden ontdekt, bevatten teksten en evangeliën die niet in de bijbel zijn opgenomen en blijkbaar een heel ander licht op het gehele Christendom werpen.
Mijn interesse werd helemaal gewekt toen bleek dat het merendeel van die documenten een gnostische inslag bevatten. “Aha” hoor ik je nu denken “heel erg leuk, maar what the hell is dat dan?” Nou… Euhm… Ik zal het je proberen uit te leggen. De gnostiek is een vroegchristelijke stroming uit de eerste eeuwen van onze jaartelling. Kernthema van de gnostiek is dat de mens vergeten is wie hij in werkelijkheid is en dat Jezus in de gnostische teksten een geheel andere rol speelt dan in het traditionele, kerkelijke christendom. Hij is geen wonderdoende god, maar een boodschapper die de mens komt oproepen ‘zichzelf te herinneren’.
Voor alle duidelijkheid: de gnostiek is geen geloof. Tegenover het geloof stelt de gnostiek de gnosis. Gnosis is het Griekse woord voor “kennis” en betekent hier kennis van de ware aard van de mens, die tegelijkertijd ook kennis is van de aard van de werkelijkheid. De gnostiek hecht geen enkele waarde aan enig geloof. Integendeel zelfs. Want de gnostiek biedt een leerweg, die je alleen kunt gaan als je bereid bent alle uiterlijke en aangeleerde zekerheden los te laten. Want anders kun je de gnosis in jezelf niet op het spoor komen. Datgene wat men in deze traditie de gnosis noemt, zal zichzelf aandienen in de leegte van het niet-weten.
De gnostiek als christelijke stroming dient daarom nadrukkelijk te worden onderscheiden van het traditionele, kerkelijke christendom zoals dat bij het concilie van Nicea in 325 werd geïnstitutionaliseerd. Dat Niceense christendom is wel op een geloof gebaseerd. Volgens de verzoeningsleer die bij het concilie van Nicea werd uitgeroepen tot de enige zaligmakende waarheid, zou Jezus de eniggeboren zoon van God zijn, zelf ook God, die met zijn lijden boet voor de zonden van de mensheid. Niets daarvan treft men aan in de gnostische teksten. Vanaf het concilie van Nicea werd de gnostiek door de kerk van Rome met steun van de Romeinse keizers fel bestreden.
Goed, waarschijnlijk flink zweverig voor lezers dezes maar mijn interesse was gewekt. Ik sufte snel naar BOL.com en bestelde een boek waarin de Nag Hammadi geschriften vertaald staan. Overigens heb ik bij die betreffende zending ook het Juvenalis Dilema ontvangen. Aankomend weekend trek ik me de gehele zaterdagochtend terug om het derde spannende boek van Dan Brown te lezen. Die Nag Hammadi geschriften? Die ga ik lezen wanneer ik enkele dagen achter elkaar vrij heb.