Vergane Glorie: Sportterrein LSC 1890 Sneek

LSC Sneek

Als je aan Friesland en voetbal denkt, dan schieten bij de meeste voetballiefhebbers Cambuur of SC Heerenveen binnen. Maar Friesland kent aardige verrassingen. Een van die verrassingen staat in Sneek, waar de Friese voetbalclub LSC 1890 de trotse eigenaar is van een van de oudste houten Nederlandse tribune. Deze tribune kent een wel heel bijzondere geschiedenis: Het bouwwerk heeft in de Tweede Wereldoorlog het leven van veel mensen gered, de tribune werd tot twee keer toe bijna afgebroken en het is een van de weinige nog bestaande houten tribunes in Nederland. Voor deze Vergane Glorie word je meegenomen naar Sneek.

Sneek is een alleraardigste stad: In de zomer is het er goed genieten en het kleine, maar oude, centrum is de moeite waard om eens te wandelen en te genieten. Maar in de naweeën van de herfst is het koukleumen, daar kwam ik eigenhandig achter. Terwijl ik onderweg was naar het terrein van LSC Sneek, waaide de koude wind hard door de Leeuwarderweg. Voor een geharde Fries moet het een heerlijk winters weertje zijn, maar mijn Brabantse vingers, tenen en spieren verlangen naar een heerlijk verwarmde kamer. Die kou vergeet ik echter als ik bij de prachtige monumentale kassapoortjes van het terrein van voetbalclub LSC 1890 kom. De bouwstijl is onmiskenbaar van 1920/1930 en inmiddels moeten tienduizenden mensen hun kaartje hier hebben gekocht. Tussen de hokjes trotseert een massief ijzeren hek de kou en de twee clublogo’s laten duidelijk blijken wie hier speelt: LSC 1890 uit Sneek, in het blauw… Dezelfde kleur die mijn tenen en vingers voor mijn gevoel hebben.

De Amsterdamsche School

Maar die blauwe tenen en vingers vergat ik toen ik het terrein op liep. Ik kreeg al snel een warm welkom van een van de vrijwilligers van LSC, die vol trots over het terrein en de tribune begon te vertellen. Want dat is iets wat ze bij LSC zijn: Trots op die prachtige monumentale en houten tribune die het complex kent. Die tribune is een van de weinige sporttribunes in Nederland die volgens de Amsterdamse School gebouwd is. Wat die Amsterdamse School uitgebreid inhoudt, kun je mooi op Wikipedia teruglezen. Dat deze tribune onmiskenbaar van de Amsterdamse School (langgerekt, horizontale lijnen, horizontale ramen) is, moet je maar op mijn groene ogen geloven.

Die tribune is dus een waar pareltje. Als je met je vingers over het hout gaat, voel je bij wijze van spreken de oudheid van de tribune. Als je even het kunstgrasveld wegdenkt, dan waan je jezelf absoluut niet in 2014. De bestuurslokalen boven aan de tribune en aan de zijkant van de tribune zijn prachtig. Op de eerste verdieping hangen prachtige, oud aandoende, rode lampen die aan het begin van de vorige eeuw herinneren. Als je door de diverse kamers van de tribune loopt, zie je prachtige foto’s en aanplakbiljetten van de vorige eeuw. Zelfs een vlag van de Friese Voetbalbond en ingelijste aanplakbiljetten van 70 jaar geleden ontbreken niet. Nee, een ding is zeker: Dit gebouw is een waar pareltje waar de tijd stil lijkt te staan.

De bouw van het stadion

Maar voordat het complex en de tribune gebouwd werden, moest er wel veel water door De Geaun stromen. LSC Sneek kende 38 jaar een zwerversbestaan, voordat het op het huidige terrein aan de Leeuwarderweg ging spelen. De club was in 1910 noodgedwongen om het terrein op de ijsbaan te verlaten, nadat het de jaarlijkse huur van 60 gulden niet meer kon opbrengen. Toen het Old Burger Weeshuis, een stichting die zich vanaf 1581 bekommerde om de weeskinderen in Sneek, besefte dat sport goed voor lichaam en geest was, verkocht het weeshuis in 1927 haar landerijen om de sport in Sneek te bevorderen. De stichting leverde ook een flinke bijdrage aan de inrichting van het complex en de bouw van de houten tribunes en de kleedlokalen.
In Sneek werkte in die tijd gemeentearchitect De Kok, die duidelijk beïnvloed was door de Amsterdamse School. De Kok ontwierp de huidige houten tribune, de bestuurslokalen en een prachtig restaurant aan de zijde waar de ingang aan de Leeuwarderweg staat. In 1928 werd het complex feestelijk opgeleverd en de tweede klasser LSC had de beschikking gekregen over een modern en groot sportpark. Het sportpark was voor die tijd eigenlijk te groot voor een club uit de tweede klasse, maar dat deerde niemand in Sneek.

Razzia tijdens de Tweede Wereldoorlog

Dus beoefende men flink de diverse sporten en werd het terrein aan de Leeuwarderweg flink gebruikt. Zo ook tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarin LSC naar de Eerste Klasse promoveerde. In 1944 kende LSC 1890 zelfs een van haar grootste successen, toen het door wist te stoten tot de halve finales van de NVB Beker. Door het grote aantal toeschouwers dat er daarmee op het voetbal af kwam, besloot de Duitse bezetter om op 21 mei 1944 een razzia op het sportpark te houden, om zo mensen voor de Duitse oorlogsindustrie op te pakken en te werk te stellen. Terwijl de voetbalwedstrijd tussen teams uit Noord- en West-Nederland werd gespeeld, zetten de Duitsers het complete voetbalterrein af. De honderden toeschouwers die deze wedstrijd bekeken, kregen de schrik van hun leven toen een megafoon omriep dat alle mannen tussen de 18 jaar en 50 jaar hun Ausweiss bij het verlaten van het terrein moesten tonen. In dit Ausweiss stond namelijk wel of niet vermeld dat mensen waren vrijgesteld van arbeidswerk.

Vele toeschouwers zaten als ratten in de val, want zij hadden geen vrijstelling in hun Ausweiss staan. Vele toeschouwers probeerden via de tuinen van de aanliggende woningen te vluchten, maar toen ook de Duitse soldaten deze ontsnappingsroute afgrendelden moesten de toeschouwers andere trucs bedenken. Een muziekkorps dat de voetbalwedstrijd muzikaal bijstond was een van de redding van de vele toeschouwers. Toen het korps het terrein verliet, zag het kans een aantal jongens en mannen mee naar buiten te smokkelen.

Maar de hoofdrol was toch wel voor de houten tribune neergelegd. Een hoop mensen verstopten zich onder de houten tribune en wisten daarmee uit handen van de Duitsers te blijven. Terwijl ik dit verhaal van een van de vrijwilligers van LSC 1890 aanhoorde, vroeg ik me af hoe die mensen daar dan in hemelsnaam gekomen waren. Aan de buitenkant zag ik namelijk geen enkele mogelijkheid om mezelf onder de houten tribune te verstoppen. De vrijwilliger zag waarschijnlijk de vraag in mijn ogen en nodigde me uit om naar binnen te lopen. In een van de rommelhokken werden er wat stoelen opzij geschoven en ineens zag ik een luik voor me, dat heel voorzichtig werd weggehaald. Met een zaklamp zag ik daar, tussen alle spinnenwebben door, het geraamte van de tribune en de ruimte die het leven van veel mensen gered moet hebben. Ik moet er zelf niet aan denken om een hele nacht, in het donker en met de onzekerheid dat de bezetter je wel of niet ontdekt, daar te zitten. Gelukkig kon iedereen na een nacht schuilen de volgende dag het complex verlaten. Uiteindelijk hebben de Duitsers toch nog 24 man ‘buit gemaakt’.

Bijna sloop in 1985

In de 40 daaropvolgende jaren is weinig bekend over het terrein, tot aan de jaren ’80. Deze jaren waren voor Nederland zwaar. Het land verkeerde in een economische crisis en aan alle kanten werd zwaar bezuinigd. In Nederland werden diverse houten tribunes gesloopt omdat de charme en nostalgie van zo’n tribune niet langer op woog tegen de kosten om een houten tribune te onderhouden. Daar kwam ook nog eens de tribunebrand in het Engelse Bradford bij. Een houten tribune vloog op 11 mei 1985 tijdens een wedstrijd van Bradford City in brand, waardoor 56 doden vielen te betreuren. Saillant detail: De tribune van Bradford was, net als die in Sneek, van hout. Er gingen stemmen op om, omwille van de veiligheid en kostenbesparing, de tribune van LSC Sneek ook maar te slopen.

Maar gelukkig werd de gemeente Sneek snel tot inkeer gebracht door een rapport dat de invloeden van de Amsterdamse School in Friesland onderzocht. Wat bleek? De houten tribune die rijp voor de sloophamer werd geacht, bleek een van de weinige en unieke plekken buiten Amsterdam te zijn, die de Amsterdamse School vertegenwoordigde. Toen kort daarna de Tros voor het programma “De Bal Is Rond” opnames wilde maken van de tribune, werd besloten om de zaken maar eens snel en goed op te pakken. Met vereende kracht werd de tribune gerenoveerd.
In 1992 werd een tweede restauratie gedaan, waarbij besloten werd om de tribune in te korten. Aan de zuidoost zijde werd de tribune korter gemaakt, om plaats te maken voor kleedlokalen. Ook enkele vensters werden bij deze restauratie in de oude staat teruggebracht. De tribune leek voor de toekomst gered.

Het verval: Bijna sloop deel 2

Met de nadruk op leek. Want ondanks twee uitgevoerde restauraties verkeerde de tribune eind jaren ‘90 in hele slechts staat. Het was zelfs zo erg, dat in 1998 de plannen klaar lagen om de tribune te slopen en met nieuwbouw te vervangen. Gelukkig was het rapport uit de jaren ’80 over de invloed van de Amsterdamse School blijven hangen en de gemeente Sneek en de provincie Friesland zagen in dat er sprake was van een wel heel bijzonder bouwwerk. Dit keer werden de zaken veel grondiger aangepakt: De tribune werd voor een kleine 700.000 Euro volledig gerenoveerd. Hiermee bleef de originele bouwstijl gehandhaafd en bleef een prachtig staaltje van unieke architectuur behouden. Als klapper op de vuurpijl werd de tribune, samen met de kenmerkende kassahokjes, in september 1999 tot nationaal monument aangewezen.

En als je over het sportpark van LSC Sneek loopt, dan kun je niet meer dan concluderen dat dit terecht is. Dat er vernieuwing en modernisering noodzakelijk is, is niet meer dan begrijpelijk. Maar dat historie en nostalgie goed in het amateurvoetbal behouden kunnen blijven, laat LSC Sneek zien: De club is de trotse bezitter van een van de weinige fraaie vooroorlogse tribunes die Nederland nog kent en zij is de trotse bezitter van een van de oudste houten tribunes in Nederland. Een prachtig en onverwacht pareltje in Friesland!

Foto’s

Een uitgebreide foto impressie van deze prachtige accommodatie, tref je aan via Voetbal -> Foto’s stadions -> Sportpark Leeuwarderweg, LSC Sneek, of hieronder.

Bronnen

  • LSC 1890 en diverse vrijwilligers van LSC 1890
  • Sneeker Nieuwsblad
  • Lijst van Rijksmonumenten
  • Lijst van gebouwen uit de Amsterdamse School
  • Archief Sneek
  • Tijs Tummers: “Architectuur aan de Zijlijn”

Copyright 2003 - 2021 by Martijn Mureau, all rights reserved. For use of this website, please refer to the pro-claimer