Het Sovjet War Memorial en Kalnciema Kvartals

Lonely street in Riga, source: Google Images, searchfilter licensed for free use. Photographer unknown

Het is een drukte van belang op Kalnciema Kvartals: Een kleinschalige markt die in de wijk Agenskalns ligt. Naast me koopt een vrouw verse blauwe bessen, terwijl iets verder op een andere vrouw de mooie jurkjes aan het bekijken is. Tussendoor schreeuwt een man door de speaker en rennen kinderen langs je heen. Op de markt tref je overwegend Letse producten aan en als je bij een van de Letse kraampjes wat koopt, ondersteun je ook gelijk sociale projecten.

De markt van Kalnciema Kvartals

Een van die sociale projecten is het ondersteunen van ouderen. Toen Letland in de jaren ‘90 onafhankelijk werd, werd 1 generatie keihard getroffen: De hedendaagse gepensioneerden. Jarenlang hadden zij zich kapot gewerkt onder het communistisch bewind en daarmee pensioen afgedragen. Datzelfde bewind was letterlijk en figuurlijk bankroet en daarmee krijgen ze hun hedendaagse pensioenen niet meer betaald. Deze mensen zijn aangewezen op familie die ze ondersteunt. Als dat niet kan, dan zijn deze mensen afhankelijk van bedelen of van liefdadigheid. “Het is cru om te zien dat het kapitalisme niet voor deze mensen wenst te zorgen” zegt een van de initiatiefneemsters van dit project. “Onder het communisme had je zekerheid van behuizing en je pensioen, alhoewel het ook geen gelukkig bewind was.” De vorige middag hadden we het KGB Museum bezocht, waarover ik eerder dit blog heb geschreven, waarin we zagen dat het communistisch bewind echt geen zonnekleur en maneschijn was.

Het idee om buiten Old Town te gaan, was ook ingegeven door tips die we tijdens onze rondleiding kregen. “Wil je weg van het toerisme, ga dan lopend naar de markt toe”, vertelde Kaspars ons. “Je hebt daar veel lokale producten, heerlijk eten en vriendelijke mensen. Die mensen zijn niet uit om geld van je te kloppen.” In veel opzichten klopte dat: Eten dat 4 tot 7 keer goedkoper was dan in Nederland, verse producten en heerlijke broodjes en lekkernijen lagen voor de marktbezoekers ten toon gesteld. Het is erg leuk om door de drukte van Kalnciema Kvartals te lopen en alle bezigheid te zien, vooral als je op de achtergrond de typisch houten Letse huizen of de huizen in Art Nouveau stijl ziet.

Dat is wat het buiten Old Town en Centrum wellicht zo interessant maakt: De veelzijdigheid van alles. Toen we vanuit Old Town naar het oude Sovjet War Memorial liepen, zagen we de typisch communistische en sobere bouwstijl afgewisseld worden met prachtige Art Nouveau en andere architectuur. Vlak aan de overkant van de rivier ligt bijvoorbeeld de nationale bibliotheek. Een grotesk gebouw van glas, waar je niet omheen kunt. Daarachter ligt het nationale spoorweg museum, dat op een oud rangeerterrein, en in oude treinloodsen is gevestigd. Mooi stadsparken wisselen elkaar af en dan zie je ineens dat Sovjet War Memorial in Riga staan.

Sovjet War Memorial Riga

Je kunt niet om het ding heen. Het is een aantal hoge pilaren, waar de Sovjet-Unie vanaf knalt. Hamers, sikkels, Brutalist Architecture, bombastische paradevelden: Het War Memorial heeft het allemaal. Toch is het ook een gedeelte van Riga wat de Letse bevolking graag mijdt. Buiten het feit dat er alle hoge Duitse soldaten zijn geëxecuteerd en in een massagraf zijn gedumpt, herinnert het ook aan de repressie van de Sovjet-Unie. Een repressie die nog steeds in de herinnering van velen zit en die niemand meer me wenst te maken.

Je zou zeggen: Geef iedereen in Riga een sloopmachine en dat ding staat er niet meer. Zo simpel ligt het niet. Ongeveer 30% van de inwoners van Riga is Russisch en dat Sovjet War Memorial is voor hun een herinnering aan oude en vervlogen tijden. Toen het idee geopperd werd om het Sovjet War Memorial te slopen, leidde dat een decennium geleden tot flinke protesten. Ook wordt op 8 mei, de datum dat Nazi Duitsland zich aan de Sovjet-Unie overgaf, nog door de aanwezige Russen gevierd als bevrijding van het totalitaire fascistische regime. Dat er een ander totalitair links regime in de plaats kwam, dat zijn hand niet omdraaide om op een zelfde schaal tegenstanders uit de weg te ruimen, vergeten we maar even voor het gemak.

Dus de Letse politiek zit met de kwestie in zijn maag en geen enkele politicus wenst zijn vingers te branden aan deze kwestie. Tot die tijd toornt dat Sovjet War Memorial hoog boven Riga uit. Niet onderhouden en op sommige plekken overwoekerd door onkruid, waardoor je de oude bombastische Sovjet belden kunt ontwaren. Voor de een als aandenken van repressie, voor de ander als aandenken van victorie.

Terug naar Old Town

Na de markt en het Sovjet War Memorial, besloten we terug te lopen naar Old Town Riga, waar we eerst wat hebben gewinkeld en onze heerlijke laatste avondmaaltijd hadden. Nadien nog wat rondgekuierd en terug naar het appartement. Moe van de 22 kilometer wandelen, sliep ik al snel als een roos.

Zondagochtend hebben we onze koffers gepakt en zijn we nog even de markten van Rigas Centraltirgus opgelopen: Een verzameling van vijf oude Zeplin Hallen, die nu dienst doen als hallen aar je eten en kleding kunt kopen. We eindigden onze tocht op het panorama dek van de Hogeschool van Riga, vanwaar je een ontzettend prachtig uitzicht hebt over Riga, de Old Town en het centrum. Vervolgens de koffers gepakt en naar het vliegveld gegaan, waar ik nu deze blog zit te tikken. Nog een paar uur, en we zijn weer terug in Nederland.

Foto’s

Copyright 2003 - 2021 by Martijn Mureau, all rights reserved. For use of this website, please refer to the pro-claimer